Hittegolf en ozonpiek

Wat is een hittegolf en een ozonpiek?

Als drie opeenvolgende dagen de gemiddelde dagtemperatuur hoger is dan 29,6 °C en het ’s nachts gemiddeld warmer is dan 18,2 °C spreken we van een hittegolf.

Tijdens een periode van aanhoudende hitte, kunnen er ook hoge concentraties ozon in de lucht voorkomen. Dat komt omdat onze auto’s, vrachtwagens en fabrieken, onze eigen schoorsteen en zelfs onze verf- en schoonmaakproducten het hele jaar door vervuilende gassen in de lucht spuwen. Als de zon op warme dagen op deze cocktail van gassen schijnt, wordt er ozon gevormd. Hoog boven het aardoppervlak is de ozonlaag nuttig omdat ze schadelijke zonnestralen tegenhoudt. Maar de ozon die vlak boven de grond hangt is schadelijk voor onze gezondheid.

Wanneer er per uur gemiddeld 180 microgram ozon per kubieke meter lucht gemeten wordt, volgt een inlichting aan de bevolking. Bij een piek van 240 microgram wordt de alarmdrempel overschreden.

Risicogroepen en de beste bescherming

Jonge kinderen

Jonge kinderen zijn een risicogroep omdat ze nog onvoldoende vochtreserves hebben. Vooral kinderen met symptomen als diarree en koorts lopen gevaar bij blootstelling aan de zon of een verblijf in een afgesloten en warme omgeving. Hou dus rekening met het volgende:

• laat een kind nooit alleen achter in een wagen of een afgesloten ruimte;
• kijk erop toe dat kinderen de hele dag door regelmatig drinken maar geef hen zo weinig mogelijk gesuikerde limonades. Water is de beste keuze;
• lichte katoenen kleding in een heldere kleur beschermt het best tegen de zon;
• bescherm ook hun hoofd met een hoedje of petje;
• let erop dat de kinderen niet te lang in de zon spelen. Vooral op de middag en de vroege namiddag lopen ze een hoger risico om te verbranden;
• wrijf hen steeds in met een hoogbeschermende zonnecrème.

Bejaarden

Bij oudere mensen reageert het lichaam minder snel op hitte. Wie bovendien lijdt aan een chronische ziekte en daarvoor medicatie neemt, is nog gevoeliger voor de hoge temperaturen. Daarom volgende aanbevelingen:

• het is belangrijk dat oudere mensen buiten de maaltijden minstens anderhalve liter water per dag drinken;
• geregeld eten is ook belangrijk. Fruit is een prima keuze;
• bejaarden leven dikwijls alleen en sommigen krijgen weinig of geen bezoek. Heb je bejaarde familieleden, buren of kennissen, breng hen dan regelmatig een bezoekje om te kijken of het goed met hen gaat. Kan dat niet, bijvoorbeeld wegens vakantie, zoek dan iemand die wel langs kan gaan;
• regelmatig een telefoontje kan mensen geruststellen;
• zorg dat oudere mensen steeds iets drinken en een telefoon binnen handbereik hebben en dat hun medicatie aangevuld is;
• hou belangrijke medische informatie bij de hand voor het geval een ziekenhuisopname nodig is;
• een dubbel van de huissleutel bij iemand die je vertrouwt, kan in geval van nood belangrijk zijn om hulp te bieden.

Sociaal geïsoleerde mensen

Ook niet-bejaarden kunnen in sociaal isolement leven en weinig of geen bezoekers krijgen. In een noodsituatie lopen ze daardoor extra risico. Tijdens een hittegolf kan een beetje solidariteit veel problemen voorkomen. Ken je mensen in je omgeving waarvan je weet dat ze alleen leven, loop dan regelmatig even langs om te kijken hoe het met hen gaat. Ook al ken je hen niet goed, een beetje menselijke warmte helpt tegen de hitte. Help een handje door boodschappen te doen of naar de apotheek te gaan.

Dieren

Hou je huisdieren zoveel mogelijk binnen, zeker als je het huis koel kan houden. Dat doe je door de gordijnen te sluiten of de rolluiken neer te laten. Mogen je huisdieren niet binnen, voorzie dan schaduw of een plek waar ze kunnen schuilen tegen de zon. Zorg ervoor dat er geen plastic, glas of golfplaten in het kot aanwezig zijn: dit creëert een serre-effect waardoor het in de schuilplaats nog warmer wordt dan buiten.

• Net zoals mensen kunnen huisdieren uitdrogen. Voorzie elke dag vers, fris water dat liefst op een schaduwrijke plek blijft staan. Overweeg een grotere kom dan normaal, zeker als je de hele dag van huis bent. Laat je hond in een zwembadje rollebollen of spuit hem nat om de verfrissing totaal te maken.
• Ben je niet thuis, vraag dan een buur, familielid of vriend om een oogje in het zeil te houden en je huisdieren te beschermen tegen de zon en hitte en te voorzien van water en afkoeling.
• Laat je huisdier geen zware inspanningen leveren op het heetst van de dag. Wandel bij voorkeur ' s ochtends vroeg en/of 's avonds laat en vermijd zeker de uren tussen 11.00 en 18.00 uur. Neem extra water mee voor je hond en plan eventueel een rustpauze als je merkt dat de inspanning toch te zwaar is.
• Beton, asfalt en zand zijn te vermijden: deze kunnen de poten van de hond (of kat) zwaar verbranden. Je hond een duik laten nemen in een rivier of meer is ook niet altijd een goed idee: de warmte kan de waterkwaliteit aantasten en je hond opzadelen met bacterieën en diarree (wat uitdroging nog waarschijnlijker maakt).
• Honden met korte snuiten zijn extra kwetsbaar omdat ze moeilijker kunnen ademen. Zij mogen zeker geen inspanningen doen en niet in de zon liggen. Ook huisdieren met een witte vacht moeten extra beschermd worden: zij lopen meer risico op huidkanker.
• Niet alleen een hoge temperatuur, ook een hoge vochtigheidsgraad is gevaarlijk voor je huisdieren. Zeker honden koelen af door contact met de lucht (vandaar de tond uit de bek). Als de vochtigheid te hoog is, kan de hond geen warmte afgeven aan de omgeving en kan zijn eigen temperatuur snel oplopen. In zo'n omstandigheid is het essentieel je hond snel af te koelen, door water, ijsblokken, koude compressen (bv. een natgemaakt keukenhanddoek) of een ventilator.
• Een geborstelde vacht voorkomt huidproblemen en kan je hond ook helpen 'fris' te blijven. Heeft je hond lang haar, overweeg dan een knipbeurt (geen scheerbeurt!). Let wel: als het haar te kort wordt, kan de huid van je hond verbranden. In dat geval doe je er goed aan zonnecrème te smeren.
• Laat een hond niet in een warme auto of die nu in de zon staat of niet. Het raampje een beetje openzetten, is niet voldoende. Elk jaar sterven verschillende huisdieren door de hitte die in een auto nog veel sneller oploopt dan elders.

Huisdieren zijn niet immuun aan zonneslag. Wees alert voor de symptomen: hevig ademhalen, traag reageren, veel kwijlen, extreem veel drinken, koorts, overgeven, een dieproze of paarse tong, duizeligheid, slechte coördinatie en flauwvallen. Rij onmiddellijk naar de dierenarts om schade aan de organen of zelfs de dood te vermijden. Geef je hond ondertussen kleine slokje fris (niet koud!) water, en koel hem af met koudecompressen.

Beter voorkomen dan genezen

• Drink meer water dan gewoonlijk. Voldoende vocht opnemen is zeer belangrijk tijdens een hittegolf. Vermijd alcohol, koffie en dranken met veel suiker. Wacht niet tot je dorst hebt om een glaasje water te nemen;
• Blijf binnen tijdens de heetste periodes van de dag. Een afgekoelde ruimte thuis of in een openbare plaats is het best.
• Hou vensters en gordijnen dicht aan de zonnekant zolang het buiten warmer is dan binnen. 's Nachts is het ideale moment om te verluchten en je woning te laten afkoelen. In je huis is de ozonconcentratie trouwens de helft lager dan buiten, dus bij hoge ozonconcentraties blijf je best binnen;
• Beperk lichamelijke inspanningen zoveel mogelijk. Sporten tijdens een hittegolf of ozonpiek is niet aangewezen en ook andere zware fysieke inspanningen kan je best laten. Als het echt niet anders kan, zorg dan dat je heel veel drinkt;
• Draag aangepaste kleding. De juiste kleding kan bescherming bieden tegen de zon. Draag daarom lichte kleding met een heldere kleur. Katoen geniet de voorkeur. Een hoed of petje biedt je hoofd extra bescherming tegen de zon;
• Bescherm je huid. Gebruik steeds een beschermende zonnecrème als je in de zon komt, ook al is dat voor een korte periode. Vergeet niet om je regelmatig opnieuw in te smeren;
• Heb je een vraag over beschermende zonnecrèmes of eventuele bijwerkingen van medicijnen tijdens warme periodes, aarzel dan niet om de huisarts of apotheker om raad te vragen.

Hoe ziektesymptomen door hitte herkennen en hulp bieden?

De belangrijkste symptomen wanneer iemand te lang aan zon of hitte is blootgesteld zijn:

• spierpijn;
• spasmen;
• krampen;
• zwakte en vermoeidheid;
• hoge lichaamstemperatuur;
• hevig zweten;
• bleekheid;
• hoofdpijn;
• misselijkheid of braken.

Let op voor een hitteslag waarbij na langdurige blootstelling het lichaam de temperatuur niet meer kan regelen, waardoor die oploopt tot meer dan 40 °C. De huid is rood en droog en de persoon is verward. Zonder medische hulp loopt de hitteslag fataal af. Bel in dit geval onmiddellijk het nummer 100 of 112. Terwijl je op hulp wacht, zoek je best een koele plek waar de zieke kan rusten. Geef hem of haar water te drinken en maak de kleding nat.

Ziektesymptomen door ozonpieken en wat te doen?

Niet enkel mensen met astma of ademhalingsproblemen kunnen hinder ondervinden van hoge ozonconcentraties. Iedereen die zich buiten begeeft en lichamelijke inspanning levert, is er gevoelig voor. Symptomen zijn kortademigheid of onregelmatige ademhaling (bij hartpatiënten en mensen met ademhalingsproblemen), geïrriteerde ogen, hoofdpijn of keelpijn.

Blijf tijdens ozonpieken daarom zoveel mogelijk binnenshuis en hou de ramen gesloten. Binnenshuis is de ozonconcentratie de helft lager dan buiten. Verlucht je woning 's nachts want dan daalt de ozonconcentratie. Buitenshuis kan je best zware fysieke inspanningen vermijden. Het dragen van een mondmasker heeft geen zin. Het hindert het ademen meer dan dat het inademing van ozon voorkomt.